İdrar sondası, idrar kesesinde olan idrarın birikime izin vermeyecek şekilde dışarı alınması amacıyla idrar yapılan delikten takılarak idrar kesesine kadar ilerletilen steril lastik bir tüptür. Dışarı alınan idrar, idrar torbası adı verilen özel bir haznede biriktrilir.

İdrar sondasının temel amacı idrar kesesinde biriken idrarın dışarı alınmasıdır ve herhangi bir nedenle idrarın böbreklerden idrar kesesine ulaşmasında bir engel varsa yararlı olmayacaktır. İdrar sondası bir kaç nedenle takılabilir:

ü  İdrar kanalında olan bir darlığa (örn: Prostat büyümesi) bağlı olarak idrar yapamayan veya çok az miktarda ve çok sık idrar yapmasına rağmen idrar kesesini tamamen boşaltamayan kişilerde

ü  İleri derecede hasta veya yaralı kişilerde idrar çıkışını takip etmek amacıyla

ü  Tanısal amaçla idrar örneği toplamak için

ü  Sinir hasarına bağlı (örn: omurilik yaralanmaları) olarak idrar kesesinin fonksiyon bozukluğunda

ü  Bazı görüntüleme yöntemlerinde

ü  Cerrahiden sonra hastanın tuvalet ihtiyacı için yataktan kalkmaması gereken durumlarda

İdrar sondası uygulanması genellikle oldukça kolay ve hafif ağrılı bir girişimdir. Genel anestezi gereksinimi yoktur ve hastanın konforu açısından lokal bir anestezik kullanılmaktadır.

Foley sonda takılması enfeksiyon riskinin azaltılması için genital alanın antiseptikli solüsyonla silinmesi ile başlar. Ardından doktor idrar kanalının içini lokal anestezik içeren özel bir kayganlaştırıcı jel ile doldurur. İdrar kanalının uyuşması için bir süre beklenildikten sonra steril idrar sondası idrar deliğinden ilerletilir. Sondanın idrar kesesine ulaştığından emin olunduktan sonra sondayı yerinde tutan balon steril su ile şişirilir ve idrarın birikeceği özel torba sondanın ucuna takılır. İdrar torbası hastanede yatan hastalarda yatak kenarına sabitlenirken, ayaktan hastalarda hastanın hareketini engellemeyecek şekilde bacağa bağlanır. Tüm sondalama işlemi yaklaşık 2-10 dakika sürmektedir.

Torbası bacaklarına sabitlenmiş olan hastalar rahatlıkla çok dar olmayan bir pantolon giyebilir ve gündelik faliyetlerine devam edebilirler.

Doktorunuzun uygun gördüğü sürenin sonunda sondanın çıkarılma zamanı geldiğinde sizinle ilgilenen sağlık personeli sondanın balonunu söndürerek kolayca çekecektir.

Sonda takılmasını takiben idrar kanalınızda tahrişe bağlı olarak hafif bir yanma olabilir. Bunun yanında idrar kesesinin içinde şişirilen balona bağlı olarak bazı hastalarımız sürekli ‘idrarım var’ hissinden şikayetlerini dile getirmektedirler.

Her girişim gibi idrar sondası takılması da belli riskler içerir:

v  İdrar sondasını yerinde tutan balon işlem sırasında patlayabilir ve idrar sondanız istem haricinde çıkabilir veya balon hiç şişmeyebilir. Bu durumda idrar sondasını yeni bir tane ile değiştirmek gerekebilir.

v  İdrar sondası tıkanabilir ve yıkanması veya değiştirilmesi gerekebilir.

v  İdrar kanalınızdan kanama olabilir. Bu kanama genellikle sadece takip edilerek kendiliğinden geriler ve durur.

v  Enfeksiyon gelişebilir.

v  Sonda idrar kesesine ulaşmadan balonu şişirilirse idrar kanalında kanama ve hasar oluşur. Uzun dönemde hasar bölgesinde cerrahi gerektirebilecek darlık gelişebilir.

Sonda takılmasını takiben aşağıdaki durumlardan herhangi birini yaşarsanız mutlaka doktorunuza başvurunuz:

Ø  İdrar renginiz sonda takılmasını takiben kırmızılaştıysa ve zamanla açılmıyorsa.

Ø  İdrar kanalınızın ağzından, sondanın yanından kötü kokulu akıntı varsa.

Ø  Ateş ve alt karın ağrısı gelişirse.

Ø  Kusma, bulantı, titreme gibi genel durumun kötüleştiği durumlarda

Ø  Sondanın yanından idrar kaçırıyorsanız

Ø  Şiddetli idrar hissiniz olmasına rağmen idrar torbanıza bir süredir idrar gelmiyorsa.