Mesane (idrar kesesi) basit olarak kastan oluşmuş bir balon olarak düşünülebilir. Karın alt seviyesinde leğen kemiği ile çevrelenmiş olarak bulunmaktadır. Mesanenin temel görevi böbreklerden üreter denilen ince borucuklar ile iletilen idrarı depolamak ve sosyal olarak uygun bir zamanda kasılarak bu idrarı dışarı atmaktır.

Mesanenin içi ürotelyum olarak adlandırılan ince bir zarla kaplıdır. Bu zarın temel işlevi idrara karşı geçirmezliğin sağlanmasıdır.

Mesane kanseri dendiğinde işte bu zarı oluşturan hücrelerden kaynaklanan kanser türü anlaşılmaktadır.

Mesane kanseri erkeklerde en sık 4. kadınlarda ise 8. kanserdir. Genellikle 50 – 70 yaş aralığında daha sık olmasına rağmen her yaşta görülebilir. Mesane kanserili olgular incelendiğinde bazı durumların mesane kanserine yakalanma oranını arttırdığı görülmüştür ve bunlar risk faktörü olarak tanımlanmıştır. Belli başlı risk faktörlerini sıralarsak:

v  Sigara: Sigara ile vücuda alınan kanserojen kimyasalların temel atılma yollarında biri idrar olduğu için içilen her sigara mesane kanser riskini doğrudan arttırmaktadır.

v  Kimyasal maddeler: Sigaraya benzer şekilde, çalışılan veya yaşanılan ortamdan alınan kimyasallar da idrar ile atıldığından boya fabrikası, petrol sanayisi gibi yoğun kimyasal içeren ortamlarda çalışmak mesane kanseri riskini arttırmaktadır.

v  İleri yaş: Yaş ile mesane kanser riski artmaktadır.

v  Erkek olmak: Erkeklerde mesane kanseri kadınlardan iki kat fazla görülür.

v  Kemoterapi: Kanser nedeniyle tedavi görmüş insanların mesane kanser riski daha yüksektir.

v  Genetik: Ailede mesane kanseri olan kişilerin mesane kanseri olma ihtimali daha yüksektir

MESANE KANSERİNDE TEŞHİS:

Mesane kanseri olan hastalarda en belirgin şikayet hiçbir ağrı olmadan idrardan kan gelmesidir. Bunun dışında idrar yaparken zorlanma, sık idrara gitme ve kasıklarda ağrı gibi başka şikayetler de olabilir. Günümüzde görüntüleme yöntemlerinin ilerlemesi ile önemli bir kısım hasta hiçbir idrar şikayeti olmadan check-up veya başka bir hastalık nedeniyle uygulanan bir görüntüleme yöntemi sırasında mesane kanseri tanısı almaktadır.

Mesane kanserinden şüphelenildiğinde tanıya yönelik olarak şu testler istenmektedir:

ü  İdrar tahlili: Gerçekten idrarda kan olup olmadığı incelenir. Bazı gıdalar ve ilaçlar idrarı oldukça yoğun bir kırmızıya boyayabilir.

ü  İdrarın hücre açısından mikroskopik ve marker incelemesi: İdrarın mikroskop altında incelenmesi kanserli dokudan kopup idrar ile atılmış kanser hücrelerinin görülerek tanı konulmasını sağlar. Bunun yanında belli markerlar kullanılması bu tanı etkinliğini arttırmaktadır

ü  Sistoskopi: Anestezi altında, idrar yapılan delikten içeri ilerletilen ince, özel bir cihaz (sistoskop) ile idrar kesesinin içinin direkt görüş altında incelenmesi olan sistoskopi ve bu arada alınacak doku örneklerinin patoloji uzmanı tarafında mikroskop altında incelenmesi (biyopsi) mesane kanseri teşhisinde altın standarttır.

 

ü  Mesane kanseri olan hastaların önemli bir kısmında eş zamanlı üst sistem (Böbreklerin ve böbrek ile idrar kesesi arasındaki kanalın (üreter)) kanseri de olabileceğinden bu organların taranması amacıyla IVP, Bilgisayarlı Tomografi (BT) veya Manyeti Rezonans (MR Ürografi) tetkiklerinden biri istenecektir.

TEDAVİ:

Mesane kanseri tespit edildiğinde temel olarak yapılacak ilk işlem ameliyathane şartlarında ve anestezi altında tümoral kitlenin mümkün olan en fazla şekilde endoskopik olarak kazınmasıdır (TUR-Mesane tümörü). Bu ameliyat sonrası alına parçaların patolojik incelemesi sonucunda mesane kanserinin kesin tanısı ve ne kadar ilerlediği belirlenecektir. İlk adım olan bu ‘kazıma’ ameliyatının Photodynamic Diagnosis (PDD) teknolojisine sahip cihazlar ile yapılması hem tanı hem de buna bağlı olarak tedavi oranlarını belirgin olarak arttırmaktadır.

Mesane kanseri yayılım derinliğine göre yüzeyel (kas tabakasına ulaşmamış) ve invazif olarak ikiye ayrılabilir. Bunun yanında belirgin bir kitle oluşturmamasına rağmen idrar kesesi iç yüzeyini halı gibi kaplayan bir başka türü (Carcinoma in Situ [CIS]) daha vardır.

Mesane kanserinin kesin tedavi planı mesane kanserinin yayılım derinliğine (TNM derecelendirilmesi) ve kanserli hücrelerin saldırganlık (Grade) derecesine ve CIS olup olmamasına göre düzenlenmektedir:

• Saldırganlığı düşük yüzeyel mesane kanseri: Bu tür mesane kanserinin tedavisi TUR-Mesane tümörü operasyonu ile mesanenin kanserli dokudan arındırılması ve nüks oranlarının düşürülmesi için idrar kesesinin içinin immunolojik veya kemoterapötik ilaçlarla yıkanması (Mesane kanserinde instilasyon tedavisi) esasına dayanır. Bu işlem mümkünse ilk teşhisin konduğu sistoskopi ile eş zamanlı olarak yapılmalıdır.  TUR-Mesane tümörü operasyonunun Photodynamic Diagnosis (PDD) teknolojisi kullanılarak yapılması tanı ve tedavinin başarısını arttırmaktadır.
• Saldırganlığı yüksek kas tabakasına yayılmış mesane kanseri: Bu tür mesane kanserlerinde kanserli dokunun sistoskopik (idrar kanalı yolu kullanılarak kapalı ameliyat) olarak temizlenmesi mümkün olmamaktadır. Bu hastalarda iki türlü tedavi seçeneği verilebilir.
  • Mesanenin tamamen çıkarılması: İdrar kesesinin cerrahi olarak çıkarıldığı durumlarda idrarın biriktirilmesi için yeni bir hazne gereksinimi doğar. Bunun için barsaktan yapılan yeni bir rezervuarın eski idrar kesesi yerine takılarak hastanın eskisi gibi normal yolla idrar yapması tercih edilebileceği gibi, ameliyat süresini kısaltmak ve komplikasyon oranlarını düşürmek amacıyla idrar kanalları yine bir barsak parçası üzerinden cilde bağlanarak idrarın cilde yapıştırılmış özel bir torba içine toplanması da tercih edilebilir.
  • Mesane koruyucu kombine tedavi yöntemleri: İdrar kesesinin çıkarılması ileri evre mesane kanserinde altın standart tedavi olmasına rağmen bazı hastalar haklı olarak kendi idrar keselerini korumak isteyebilirler. Bu hastalarda mesane içinden sistoskopik olarak yapılacak yapılacak TUR-Mesane Tümörü ameliyatı olağanın dışında mesane kas tabakasının derinlerine kadar ilerletilir. Buna radikal TUR denir. Bunu takiben hastaya ileri teknolojiye sahip cihazlarda odaklanmış radyoterapi (Işın tedavisi) ve kemoterapi (İlaç tedavisi) uygulanır. Seçilmiş vakalarda idrar kesesinin çıkarılmasına yakın başarı sağlayan bu tedavi protokolü üroloji, medikal onkoloji ve radyasyon onkolojisi birimlerinin yakın  ortak çalışmasını gerektirir.

TAKİP:

Mesane kanseri, doğası gereği yüksek tekrarlama riskine sahip olduğundan, tedavi sonrasında ilk hastalığın evresine ve tedavi şekline bağlı olarak değişen bir takip protokolüne sadık kalınarak düzenli aralıklarla izlenmesi gereken bir hastalıktır. Takibin en önemli unsuru düzenli sistoskopik tetkiklerdir. Mesane kanserinde tedavi sonrası takiplerde aksama, tekrar etmiş hastalığın atlanmasına ve hastanın hayatına mal olabilir.